Finansal enstrüman araçları ile fiyat değişimlerinden getiri sağlamak amacıyla birikimlerin sermaye piyasalarında değerlendirilmesidir. Birikimlerin farklı ihtiyaçlara göre, değişken risk iştahı ile belirli vadelerde çeşitli yatırım araçlarında kullanılmasıdır.
Finansal sistemde ki finansal yatırım araçları çok farklı amaçlar için kullanılabilmektedir. Yatırımcıların çeşitli ihtiyaçlarına göre sermaye piyasası araçları son yıllarda hızlı bir gelişim göstermiştir. Yatırım amacı her zaman kâr gütme hedefi taşımayabilir. Finansal yatırımlar bazen korunma amaçlı olabilir, bazen de arbitraj için gerçekleştirilebilir.
Finansal yatırım araçlarını iki ana başlıkta sınıflandırabiliriz.
- Para Piyasası Araçları
- Sermaye Piyasası Araçları
Para piyasası, 1 yıldan az kısa vadeli menkul kıymetlerin alınıp satıldığı bir piyasadır. Fon arz edenler ile fon talep edenler arasında likidite fazlası olanlar faiz geliri, likidite açığı olanların ise faiz ödediği piyasadır. Para piyasasında işlem gören menkul kıymetleri TL ve döviz piyasaları olarak ayırabiliriz. TL para piyasasını, TCMB para piyasası, Borsa İstanbul-Takasbank para piyasası ve Bankalararası para piyasası ile döviz para piyasasını benzer şekilde TCMB döviz ve efektif piyasaları, bankalararası serbest döviz piyasası ve serbest döviz piyasası olarak alt gruplar halinde sıralayabiliriz. Para piyasası araçları içerisinde Banka Mevduatları, Hazine Bonosu, Finansman Bonosu, Banka Bonoları, Repo, Ters Repo, Yatırım Fonu Katılım Payları ve Varlığa Dayalı Menkul Kıymetleri olarak sıralayabiliriz.
Sermaye Piyasası Araçları ise vadesi 1 yıldan daha uzun, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları olarak borç veya ortaklık ifade eden finansal yatırım enstrümanlarıdır. Hisse Senetleri, Hisse Senedi Türevleri, Devlet ve Özel Sektör Tahvilleri, Tahvil Türevleri, Eurobond, İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler, Opsiyon Sözleşmeleri ve Vadeli İşlemler, Gayrimenkul Sertifikaları, Teminatlı Menkul Kıymetler, Kira Sertifikaları, Yabancı Sermaye Piyasası Araçları sermaye piyasası araçları olarak gösterilebilir.
Yatırımcılar finansal piyasalarda yatırım yaparken kısa vadeli yatırımlar için para piyasalarını, uzun vadeli yatırımlar için sermaye piyasası araçlarını tercih etmektedirler. Para piyasaları sermaye araçlarına nazaran daha likittir. Fon arzı edenler genellikle piyasadaki riskleri forward, future ve opsiyon gibi sermaye piyasası araçları ile hedge etmektedirler. Fon sahibi çoğu nakit fazlası yatırımcıların elbette ki asli amacı sahip olduğu birikimin değerini arttırmaktır. Ancak günümüzde onlarca sermaye piyasası aracından hangisini seçip hangisine yatırım yapacağı ise başlı başına bir soru işaretidir. Çünkü nihayetinde yatırım araçları en düşük riskliden yüksek riskli gruba doğru sıralanmaktadır. Mevduat ile faiz geliri, repo-ters repo, tahvil veya bono gibi borçlanma araçları en risksiz yatırım araçları arasında getirisi garantili yatırımlardır. Risk çok düşük olmakla birlikte enflasyon sonrasında reel getirisi de son derece düşüktür. Diğer taraftan özellikle bir çok küçük yatırımcı hızlı getiri elde etmek için riskli yatırım araçlarını tercih edebilmektedir. Yüksek risk sayesinde yüksek getiri elde edilebileceği gibi yüksek risk, beraberinde yüksek kayıpları da getirebilir.
Yatırımcılar, finansal piyasalara yatırım yaparken, yatırım yapacakları enstrümanları çok iyi tanımaları gerekmektedir. Her yatırım aracı, bir çok yatırımcıya uygun değildir. Bu yüzden bu noktada yatırımcılar etkin bir portföy dağılımı yapmaları gerekmektedir. Başarılı bir portföy yönetimi için yatırımcıların finansal entelektüel kapasitelerini son derece üst düzeye artırmaları gerekmektedir. Yatırımcıların ürünleri tanıyıp kendi risk profillerine göre ürün seçmeleri dahi pek çok açıdan yeterli değildir. Risklerin bilinmesinin yanı sıra etkin Risk Yönetim yapabilmek daha önemlidir. Bu beceriyi edinmek hiç de kolay değildir. Yeterli bilgi ve donanıma sahip olabilmek için yatırımcıların uzun bir çalışma ve deneyime sahip olması gereklidir. Aksi halde finansal yatırım dünyasında getiri elde etmekten ziyade kayıplar kaçınılmaz olacaktır.