Bireysel olarak birikiminizi yatırım yaparak değerlendirmeye karar verdiniz. Yatırım yapmakla ilgili çeşitli araştırmalar yaptınız, bilgiler edindiniz, deneme hesaplarda işlemler yaparak kendinizi denediniz ve sonunda sıra geldi gerçekten yatırım yapmaya. Birikimizin bir kısmını veya tamamını Borsa, Viop veya Forex piyasalarında değerlendirecekseniz.
Çeşitli kaynaklardan edindiğiniz bilgiler size temkinli olmanız gerektiğini söylemiş olsa gerek. Belki yatırım yapan insanların birikimlerini kaybettiklerini öğrendiniz. Evet, birikimler kaybedilebiliyor ancak bu sadece belirli bazı hatalar yapıldığında gerçekleşiyor.
Hataların çeşitli kaynakları olabilmekle beraber başlıca sebebi yatırımcı hatalarıdır, yani insan kaynaklıdır. Sizce bu hata nedir? Bilgi eksikliği midir, tecrübe eksikliği mi, para yönetiminin yapılamaması mı, yoksa psikolojik mi dersiniz? Evet hepsi beraber size kaybettirebilecek şeylerdir. Biz bu yazımızda diğer etkenlerden belki daha az dikkat çeken ama en az diğerleri kadar önemli olan bir etkenden bahsedeceğiz: yatırım psikolojisinin öneminden. Burada Robin Arnott’un şu sözüne bir göz atmakta fayda var:
“Yatırım işinde rahat olan şeyler çok nadir kar getirir.”
Bu nedenle eğer iyi kazançlar elde etmek istiyorsak psikolojik olarak da buna hazırlanırsak başarılı olma şansımızı yükseltiriz.
Bir yatırımcıyı gerçekten yatırımcı yapan ve diğer yatırım yapan insanlardan ayıran şey onun psikolojisidir. Paranızı değerlendirmeye çalıştığınız ilk anlarda yatırımın ne kadar psikolojiyle ilgili olduğunu kendi gözlerinizle gördünüz ya da göreceksiniz. Kayıplara sebep olabilecek diğer etkenler olan eğitim ve pratik eksiklikleri geliştirilip çözülebilecekken; psikoloji bu kadar kolay geliştirilemiyor ve farkındalık gerektiriyor. Şimdi size yatırım yaparken dikkat etmeniz gereken bazı psikolojik tehlikelerden bahsedeceğiz. Bu tehlikeler hakkında farkındalık geliştirmeniz yatırımnızdan kazanma şansınızı arttıracaktır.
Öncelikle ilk bahsedeceğimiz tehlike Batık Maliyet Tuzağı’dır. Bu hataya düşen yatırımcı hatasını kabul etmez ve kendini geliştirmeyi kabul etmez, bu nedenle yaptığı yanlışları tekrar ederek birikimini kaybetmeye devam eder. Bu hataların birbirini takip etmesi kaybın büyümesine, kaybın büyümesi psikolojinin daha kötü etkilenmesi şeklinde birbirini takip eden bir süreç oluşturur. Sonuç olarak yatırımcı psikolojisine yenik düşer.
Bir başka tehlike de yatırıma başlar başlamaz hepimizin hayallere dalmasıdır. Bu hayalleri hepimiz kurarız ve yaşadığımız küçük kayıplar bile bizi o hayallerden uzaklaştırıyor gibi gelir. Yoğun çabayla elde ettiğiniz birikiminizin biraz bile olsun azalmasını istemezsiniz ancak yatırım yaptığınızda kazançlar gibi kayıplar da olacaktır. Eğer kayıplara da psikolojik olarak hazırsak o zaman diğer hazırlıklarımız işlemeye başlar. Eğer ki psikolojik olarak hazır değilsek mantığımız ve bütün planlarımız, yerini duygulara bırakacaktır.
Peter Lynch bu söylediğimizin önemi çok basit bir dille anlatmış:
“ Zaman zaman borsa düşecek ve zarar edeceksiniz. Eğer bunun olacağını anlamıyorsanız borsaya girmeye hazır değilsinizdir, borsada başarılı olamazsınız. ”
Peter Lynch
Üçüncü bir tehlike yapılan yanlışların başkaları tarafından da yapıldığını görerek kendimizi rahatlamamız olarak söylebiliriz. Bu psikolojik tehlikede yatırımcı yanlışlar yapar ancak kendisine suçu yükleyemez. Yanlış yönlendirmeleri takip edebilir, herkes yanıldı diye düşünüp kendini sıyırmaya çalışır ancak bu psikolojik durum yatırımcıyı başka kayıplara sürükleyebilir.
Sizi hakkında uyarabileceğimiz bir psikolojik tehlike de yatırımcının kendini yeterli görmesi ve kendini geliştirme ihtiyacı duymaması. Bu tehlikeyi yaşayan bir yatırımcı bilgilerini yeterli zannedebilir ve piyasa, haberler gibi çeşitli faktörleri suçlayabilir. Ancak bu kişiyi bir yanılgıya sürükleyip kendi eksiklerini görmemesine neden olacak bir durumdur.
Gördüğünüz gibi psikolojik olarak kendinizi yatırım yapmaya hazırlamazsanız sizi, bazı tehlikeler bekliyor olacaktır. Bu gibi hatalara düşmek kaybınızı derinleştirebileceği gibi sizin yatırım şevkinizi de kıracaktır. Bu gibi hatalara düşmemek istiyorsanız aşağıda vereceğimiz birkaç öneriyle kendinizi psikolojik olarak da yatırım yapmaya hazırlayabilirsiniz.
Eğitimler alın
Mantığınız ve analizlerinize güvenebilmeniz için eğitimler alabilirsiniz. InvestAZ olarak diğer aracı kurumların vermediği düzeyde eğitimler veriyoruz ve bu eğitimler tamamen ücretsiz. Üstelik eğitimlerden yararlanmak için hesap açma şartı da bulunmuyor. O zaman daha ne duruyorsunuz, kayıt bırakın hemen arayalım.
Demo hesaplar ile deneyimi kazanın
Demo hesaplar sanal para ile gerçek oranlarda işlem yapmanıza olanak verir. Bu sayede hiçbir para kaybetme ihtimaliniz olmadan yatırım yapmayı öğrenebilirsiniz. Demo hesap açmak da eğitimlerimiz gibi ücretsizdir.
Yatırım yaparken duygularınızı dizginleyin
Paranızı yönetirken ve işlemlerinizi gerçekleştirirken duygularınız yerine analizlerinizi ve mantığınızı dinlemeniz gerekir. Bu zamanla gelişeceğiniz bir süreç olsa da varmanız gereken yerin paranızla duygusal ilişki kurmamanız olduğunu bilmeniz size yol gösterecektir.
Yatırım yapacağınız para miktarını iyi belirleyin
Yatırıma başlarken öncelikle küçük miktarlarla başlarsanız bu sizin yararınıza olacaktır. Birikimizin tamamını kaybetme riskini yaşamayacak olmanız sizin elinizi rahatlatacaktır. Bu sayede doğru psikolojiyle işlemlerinizi yapabilirsiniz. Kendinize güvendikçe miktarı yükselterek kazançlarınızı da yükseltebilirsiniz.
Kendinizi geliştirmeyi hiç bırakmayın
Çok iyi yatırımcılar bile kendilerini sürekli geliştirmeye çalışmaktadır. Siz de kendinize ne kadar güvenseniz bile bilgilerinizi tazelemeyi, araştırmayı ve öğrenmeyi hiç bırakmayın. Kendinizi sürekli geliştirdiğiniz takdirde yukarıda bahsettiğimiz psikolojik tehlikeleri yaşama ihtimaliniz düşecektir.