Futures İşlemleri

Futures sözleşmelerinde önemli bir yapısal mekanizma bulunur. Organize piyasalarda işlem standartları  borsa yönetimi tarafından belirlenmektedir. Bunun yanında hem alıcı hem de satıcının teminat hesapları Takasbank üzerinde tutulmakta böylece Takasbank alıcı için satıcı, satıcı için de alıcı konumunda bulunmaktadır. Teminatlar vadeli işlemlerin gerçekleşmesi sırasında bir sorun olmasını önleyecek şekilde borsa yönetimice hesaplanmaktadır. Futures anlaşmalarının vadesinden önce kapatılması durumunda sorun çıkmaması için teminat yapıları son derece güçlendirilmiştir.

Futures ve Forward Farklılıkları

• Futures işlemlerde içerik ve vadeler standarttır. Forward işlemlerde ise çeşitlilik vardır standartları yoktur.

• Futures işlemleri organize piyasalarda standartlar dahilinde yapılır. Forward işlemlerinde alıcı ve satıcı şartları belirler.

• Futures işlemlerinde belirli bir teminat ile işlem yapılabilir ve vade sonu dışında da istenildiği an pozisyon devredilebilir. Forward işlemlerinde ise genellikle vade sonlarında teslimat ya da netleştirme gerçekleşir.

• Futures  işlemlerinde taraflardan birinin borcunu ödememe (temerrüt) riski yoktur. Forward işlemlerinde ise temerrüt olasılığı bulunur ancak forward sözleşmeleri genellikle kredibilitesi yüksek kurumlar arasında yapıldığı için tarafların birbirlerine borçlarını ödememe olasılığı düşüktür. Forward işlemlerinde genel olarak işlemlerde olumsuz bir gelişme olmasını önlemek için yapısal bir mekanizma yoktur.

Futures İşlemlerinde Teminatlandırma

Organize Piyasalarda gerçekleşen Futures işlemlerinde hem alıcı hem satıcının sözleşme değerinin belirli oranını teminat  olarak aracı kurumuna yatırmak zorundadır. Bu teminatlandırmanın amacı, yatırımcıların, vade geldiğinde türev ürün işleminin gerçekleşmesi için gereken nakde sahip olmasını garanti etmektir. Vade tarihi geldiğinde taraflar arasında önemli bir nakit değişimi olacaktır. Yatırımcılardan yükümlülüğü olan tarafın yeterli nakde sahip olamaması vadeli işlemin tamamlanmasını engelleyecektir. Bu riskin ortadan kaldırılması için, baştan alınan ve zamanla güncellenen bir nakit ya da nakde kolayca çevrilebilecek bir teminat ihtiyaç duyulmaktadır. Alınan bu teminat tutarları da Takasbank nezninde tutulmaktadır. Farklı borsalarda ve farklı dayanak varlıklar için farklı teminat tutarları belirlenmiş olup ilgili borsalarca günün şartlarına göre bu teminat tutarları güncellenmektedir.

Başlangıç Teminatı

Futures sözleşmelerde yatırımcılar, almak ya da satmak istedikleri türev ürünün belirli bir oranı kadarını nakit olarak aracı kurum hesabına yatırmak zorundadırlar. İşlem açabilmek için verilen bu teminata başlangıç teminatı adı verilir. Bu teminat seviyesi borsa yönetimince belirli şartlara göre tespit edilir ve zaman zaman güncellenir. Futures sözleşmenin Başlangıç teminatının oranını belirleyen temel unsur, dayanak varlığın günlük fiyat hareketliliği seviyesidir.

Sürdürme Teminatı

Başlangıç teminatının değeri, dayanak varlığın fiyat değişimlerine göre yeterli kalmayabilir. Başlangıç teminatının değerinin %80'lik kısmına sürdürme teminatı adı verilir. Yatırımcının başlangıçtaki teminatının değerinin %20'ten daha fazla değer kaybetmesini önleyecek şekilde düzenlenmiştir.

Teminat Tamamlama Çağrısı (Margin Call)

Bir vadeli işlemde, portföy değerinin sürdürme teminatı değerinin altına düşmesi durumunda teminat tamamlama çağrısı gerçekleştirilir. Gün sonunda yapılan değerlemede teminat değeri sürdürme teminatının altına inerse, aracı kurum müşterisinden sürdürme teminata tamamlayacak kadar bir nakdi ister. Müşteriden istenen bu işleme "teminat tamamlama çağrısı" adı verilir.